Al sinds ik de Europese libellengids (KD onder insiders) heb aangeschaft ben ik aan het nadenken over een trip naar Turkije. Het gebied dat in de gids wordt beschreven is Europa, met een stukje noord Afrika en ook nog een stuk west Turkije. Wanneer je de gids doorbladert zie je dat Turkije een geweldig mooie plek voor libellen is: je vindt hier veel soorten die algemeen zijn in Azië en nergens in Europa zelf voorkomen, gecombineerd met soorten uit zuid en oost Europa. Grote soortenrijkdom dus en een paradijs voor de liefhebber. Vooral de rombouten (een familie van stromend water) zijn goed vertegenwoordigd in dit gebied. En laat dat nou mijn favoriete libellenfamilie zijn. Hieronder een kort verslag van 8 dagen libellen fotograferen.
Dag 1
We zijn begonnen in de hoek onder Adana (het vliegveld van aankomst). Het doel is om het gebied tussen Adana en Karatas (waar de de Ceyhan rivier de middellandse zee instroomt) af te zoeken. Onderweg van Adana richting het zuiden nemen we een kijkje langs de Ceyhan en stoppen we bij een paar kanalen en beekjes. We komen hier al gauw de algemenere soorten tegen zoals de purperlibel en ook lukt het om onderstaande foto te maken van de slanke oeverlibel. Langs een riviertje komen we nog de mooie oostelijke vuurvlinder tegen, helaas vindt ik net een oud beestje dat de fotogenieke staartjes al weer kwijt is.
Slanke oeverlibel (Orthetrum sabina)
In de omgeving van Karatas zoeken we ook nog wat mooie locaties op waar we onder andere de mooie vorkstaartplevier zien zitten, helaas iets te ver weg voor een mooie foto. Bij een lokaal plasje vinden we onze eerste mantelgrondlibellen en zoals we ze nog veel meer zullen vinden zijn hier de purperlibellen in grote aantallen aanwezig.
Dag 2
We beginnen met vogelen in de omgeving van het hotel en zien onder andere een Smyrna ijsvogel op de telefoonlijn zitten. Een plekje die natuurlijk niet de mooiste plaatjes oplevert, dus we besluiten om via een aantal beken in de omgeving van Mersin richting de Göksu delta te rijden. Bij een van de riviertjes in de buurt van Mersin komen we onze eerste kleine oeverlibellen tegen, maar vooral het groot kustdikkopje laat zich hier goed op de gevoelige plaat vastleggen.
Groot kustdikkopje (Gegenes nostrodamus)
We komen ook langs Limonlu, een prachtige bergbeek waar we een hele set aan mooie libellen mogen vastleggen. We vinden hier onder andere de donkere tanglibel en de blauwe zonnewijzer.
Donkere tanglibel (Onychogomphus assimilis)
Dag 3
De volgende dag zitten we in de Göksu delta, maar onze eerste prioriteit ligt in een bezoekje aan Silifke. De Göksu stroomd hier dooreen bergachtig gebied en is daarom de beste plek om te zoeken naar een aantal mooie rombout soorten. We hopen hier de lastig te vinden Syrische rombout (Gomphus ubadschii) te vinden en daarnaast de golftanglibel, oriëntjuffer en het windvaantje. De syrische rombout liet zich helaas niet vinden, maar we hadden hier wel onze eerste ontmoeting met mijn favoriete soort, de golftanglibel (Onychogomphus flexuosus) en ook de oriëntjuffer liet zich mooi bewonderen.
Oriëntjuffer (Epallage fatime)
In de avond gaan we de Göksu delta in, om te vogelen en te kijken wat we hier aan libellen kunnen vinden. We vinden een poeltje met een late grote pantserjuffer (Hun habitat is grotendeels al weer droog gevallen), en vooral veel slanke oeverlibellen. Onderweg komen we strandpleviertjes met jongen tegen, toch leuk om te fotograferen.
Dag 4
We beginnen met een bezoekje aan de poel die we de avond ervoor gevonden hebben. Hier laat zich een jong vrouwtje zuidelijke keizerlibel goed fotograferen en dat is fijn, want meestal zijn keizerlibellen niet de gemakkelijkste soort om op de foto te krijgen: ze gaan laag in de vegetatie hangen of vliegen eindeloos op en neer. We doen nog wat pogingen om de slanke oeverlibel goed op de foto te krijgen, maar ze kiezen continu de lelijke, witte takjes als zitplaats en laten zich slecht benaderen. Na een foto sessie gaan we op zoek naar de Syrische rombout langs de Göksu delta, maar ook hier in de delta is deze soort niet te vinden omdat ze vaak ver weg zwerven van het water en alleen bij het water te vinden zijn als ze zich voortplanten of uitsluipen. We lukt het nog om mooie foto's te maken van de ivoren breedscheenjuffer die op veel plekken vrij algemeen rondvliegt.
Zuidelijke keizerlibel (Anax parthenope)
's avonds gaan we opnieuw naar Silifke om de golftanglibel er beter op te zetten omdat het tot nog toe niet naar tevredenheid gelukt is. Dit keer is het echt helemaal raak: het lukt om een beest prachtig bovenop een steen te fotograferen die net wat uitsteekt boven de omgeving. Hierdoor krijg ik ook bij F8 een mooie zachte achtergrond en op de volledige foto kan ik zelfs de haartjes op de tang tellen.
Golftanglibel (Onychogomphus flexuosus)
Dag 5
Deze dag staat voornamelijk in het teken van reizen. We rijden een flink eind naar het westen, naar Birecik. Maar onderweg komen we opnieuw langs Limonlu, dus we gaan hier nog lekker wat tijd fotograferen. Ik hoopte de donkere tanglibel nog mooier op de foto te krijgen, maar dat is helaas niet gelukt. Wel kwamen we vrouwtjes tegen van de blauwe zonnewijzer, dus hebben we die er maar eens goed op gezet.
Vrouwtje blauwe zonnewijzer (Trithemis festiva)
Bij aankomst in Birecik hebben we nog wat tijd, dus we gaan de grindgaten in. Al gauw wordt duidelijk dat de vaandeldrager hier in vrij grote aantallen vliegt, al laten ze zich niet benaderen. Een erg leuke vondst van Harold is een vrouwtje gestreepte haaklibel (Paragomphus lineatus). De vaandeldrager staat er nog niet echt mooi op, maar we weten in ieder geval waar we moeten zijn de volgende dag.
Dag 6
We beginnen in een Wadi aan de westoever van de Eufraat. Dit schijnt een hele bijzondere plek te zijn voor libellen en de belofte is dat we er mogelijk een erg bijzonder waterjuffertje vinden. Helaas blijkt de beloofde poel in de rotskloof op dit moment erg klein en ondiep en missen de Sahara lantaarntjes die er in voorgaande jaren met tientallen gezien waren. Wel ontzettend blij zijn we met de vondst van een echte zeldzaamheid: de berijpte breedscheenjuffer. Verder maken we hier werk van het fotograferen van de kleine en epaulet oeverlibel die hier in redelijke aantallen vliegt. De tijgerblauwtjes hier zijn helaas te bewegelijk om zich mooi te laten fotograferen.
Berijpte breedscheenjuffer (Platycnemis kervillei)
De middag besteden we in de grindgaten en het doel is om de vaandeldrager goed te fotograferen en de (heel voorzichtige) hoop is dat we ook het mannetje gestreepte haaklibel vinden. Dat beide succesvol lukt is eigenlijk boven verwachting maar wel geheel naar tevredenheid. Voor mij was het absolute hoogtepunt van deze dag een vrouwtje vaandeldrager die zich prachtig liet vastleggen terwijl ze een purperlibel gevangen had. Het leverde een rondedansje op!
Vaandeldrager (Lindenia tetraphylla) met purperlibel als prooi
Gestreepte haaklibel (Paragomphus lineatus)
Dag 7
Opnieuw staan er wat kilometers op het programma: we rijden weer richting Adana, om halverwege bij de Cayhan op zoek te gaan naar de meest zeldzame doelsoort: de levant tanglibel (Onychogomphus macrodon). De kansen op deze soort zijn bedroevend klein, maar toch willen we graag een poging wagen. Er blijkt langs de Cayhan rivier bar weinig te vliegen. Er komt nog een keer een weidebeekjuffer langs vliegen, maar dan heb je het wel ongeveer gehad, dus na enkele uren zoeken stap ik maar over op de vlinders langs de oever. Een oostelijk resedawitje laat zich goed vastleggen en ook een voor mij nieuwe soort: de toortsparelmoervlinder.
Toortsparelmoervlinder (Melitaea trivia)
Dag 8
Vandaag de laatste dag en de laatste kans op onze zeldzaamheid, de levanttanglibel. Na uren zoeken kunnen we niet anders dan toegeven dat deze soort aan onze neus voorbij gaat. Mogelijk is door intensivering in de landbouw en toename van landbouwgif in het water de soort verdwenen. Mogelijk dat het fluctuerende waterpeil vanwege de dam stroomopwaarts invloed heeft. Wel bijzonder mooi was het vinden van een helaas niet helemaal goed uitgeslopen levantrombout. Toch nog een nieuwe soort meegepikt op de laatste dag! Van te voren had ik niet durven hopen dat ik met prachtige beelden van 18 nieuwe libellensoorten thuis zou komen.
En dan sluit onze vakantie op flitsende wijze af met een enorme onweersbui en hagelstenen van zeker een halve centimeter. Een waardige afsluiter van deze prachtige, super geslaagde trip!
Hieronder een overzicht van de voor mij nieuwe soorten.
Libellen
- Golftanglibel (Onychogomphus flexuosus)
- Vale tanglibel (Onychogomphus lefebvrii)
- Donkere tanglibel (Onychogomphus assimilis)
- Vaandeldrager (Lindenia tetraphylla)
- Gestreepte haaklibel (Paragomphus lineatus)
- Turkse rombout (Gomphus schneiderii)
- Levantrombout (Gomphus davidi)
- Moriaantje (Diplacodes lefebvrii)
- Windvaantje (Selysiothemis nigra)
- Mantelgrondlibel (Brachythemis fuscopalliata)
- Oostelijke vuurlibel (Crocothemis servilia)
- Kleine overlibel (Orthetrum taeniolatum)
- Epaulet oeverlibel (Orthetrum chrysostigma)
- Slanke oeverlibel (Orthetrum sabina)
- Blauwe zonnewijzer (Trithemis festiva)
- Oriëntjuffer (Epallage fatime)
- Zuidelijke keizerlibel (Anax parthenope)
- Weidebeekjuffer ssp. intermedia (Calopteryx splendens intermedia)
- Ivoren breedscheenjuffer (Platycnemis dealbata)
- Berijpte breedscheenjuffer (Platycnemis kervillei)